اروپا این روزها بیش از هر چیزی درگیر حمله روسیه به اوکراین و عواقب آن است؛ حمله‌‌ای که بخشی از آن، بحران پناهجویان اوکراینی بود که با استقبال گسترده بسیاری از کشورهای اروپایی روبه‌رو شد. اما آیا بحران مهاجران که چند سال پیش این قاره را درنوردید، دوباره درخواهد گرفت؟ سیمون تیزدال، ستون‌نویس بریتانیایی، روز یکشنبه در مقاله‌ای در روزنامه گاردین، این نظریه را مطرح کرد و نوشت‌: «اروپا آماده موج جدید مهاجرت نیست.» او می‌گوید، در حالی که توجه‌ها به حمله اوکراین، کاهش گاز، تورم، و درگرفتن دوباره ویروس کرونا مشغول است، بحران پیش رو در زمینه مهاجرت نباید فراموش شود.

تیزدال یادآوری می‌کند که بریتانیا و اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۵ واکنش بسیار بدی به بحران مهاجرت داشتند. در سال جاری نیز میزان «ورودهای غیرمعمولی» به اتحادیه اروپا ۸۴ درصد افزایش داشته است و هنوز راه‌های مناسبی برای مقابله با این موج وجود ندارد. طبق آمار فرانتکس، اداره مرزبانی اتحادیه اروپا،‌ در نیمه اول سال ۲۰۲۲ تعداد این «ورودهای غیرمعمولی» به نزدیک ۱۱۵ هزار نفر رسیده است. این رقم شامل شمار بسیاری از مهاجرهایی که موفق می‌شوند از آمارهای موجود بگریزند، نیست. تیزدال با اشاره به این آمار، یادآوری می‌کند که تعداد مهاجرانی که از غرب بالکان وارد اتحادیه اروپا می‌شوند، نزدیک به ۲۰۰ درصد افزایش یافته است. همچنین، پیش‌بینی می‌شود که تعداد کسانی که با انواع قایق‌ها از دریای مانش گذر می‌کنند و وارد اتحادیه اروپا می‌شوند، امسال به ۶۰ هزار نفر برسد که دو برابر سال گذشته است. همه این رقم‌ها البته بدون احتساب میلیون‌ها اوکراینی است که در پنج ماه گذشته در اتحادیه اروپا درخواست پناهندگی کرده‌اند. 

کشورهای مختلف اروپایی در هفته‌ها و ماه‌های اخیر با افزایش چشمگیر ورود مهاجران روبه‌رو بوده‌اند. مقام‌های ایتالیا روز یکشنبه، ۲۴ ژوئیه (۲ مرداد ۱۴۰۱)، گفتند که در ۲۴ ساعت گذشته ۱۲۰۰ مهاجر بدون جواز وارد کشور شده‌اند. این پناهجویان که از چند کشور خاورمیانه و آفریقا می‌آیند، وارد بندرهای مختلف جزیره سیسیلی شده‌اند. به گفته مقام‌‌های مسئول، در پی واژگون شدن یک قایق ماهیگیری در نزدیکی ساحل منطقه کالابریا، ۶۷۴ نفر نجات داده شدند و پنج جسد نیز کشف شد. ۵۲۲ نفر دیگر نیز از ۱۵ شناور که روز شنبه وارد لامپودوسا شدند، نجات یافتند. این شناورها از لیبی و تونسی آمده بودند و پناهجویان آن‌ها از کشورهایی همچون افغانستان، پاکستان، سومالی، اتیوپی، و سودان بودند.

در سال ۲۰۱۵، یک میلیون پناهجو به اروپا مهاجرت کردند که بیشتر آنان از سوریه بودند. این موج، به بحران‌های جدی سیاسی و اجتماعی در اتحادیه اروپا و بریتانیا انجامید. تیزدال در مقاله خود به این نکته اشاره می‌کند که اروپا از بحران هفت سال پیش درس نگرفته است و آماده موج جدید نیست. 

تیزدال یادآوری می‌کند که پناهندگان غیر اوکراینی، از کشورهایی می‌آیند که غرب در بسیاری موارد به تحولات‌ داخلی آن‌ها مربوط است؛ مثلا افغانستان، که خروج غرب از آن در سال گذشته منجر به فرار بسیاری از شهروندان آن شد. تداوم جنگ داخلی در سوریه،‌ حمله‌های ترکیه به مناطق کردنشین، میراث جنگ عراق، و تخاصم‌های مختلف در خاورمیانه و آفریقا، از دلایل افزایش پناهجویان به شمار می‌روند. این ستون‌نویس به موارد اضطراری در نتیجه تغییرات اقلیمی نیز اشاره می‌کند. بروز بحران غذایی در نتیجه حمله روسیه به اوکراین، نیز از دلایل دیگر افزایش پناهجویان است. تیزدال می‌نویسد: «برای پوتین، مهاجرت هم مثل انرژی و غذا، سلاحی جنگی است که با آن قلب اروپا را نشانه گرفته است.»

این ستون‌نویس تاکید می‌کند که مهاجرت وسیع به اروپا، در سال جاری و سال آینده نیز همچنان ادامه خواهد یافت. طبق آمار سازمان ملل، تعداد کل آوارگان به بالای ۱۰۰ میلیون رسیده است و اگر جنگ اوکراین ادامه یابد، بالاتر هم خواهد رفت. 

ایلوان جانسون، کمیسیونر اتحادیه اروپا در موضوع مسائل داخلی، چند هفته پیش از «چالش عظیم» پیش روی اروپا گفت و تاکید کرد که بحران‌های توامان غذا و انرژی «می‌تواند منجر به بی‌ثبات شدن کشورها، قدرت گرفتن گروه‌های تروریستی، و گروه‌های جنایی سازمان‌یافته شود. در نتیجه، مردم برای ماندن در کشور خود احساس امنیت نخواهند داشت».

منتقدان البته به این واقعیت واضح هم اشاره کرده‌اند که همه پناهجویان هرگز برای اروپایی‌ها برابر نبوده‌اند. برخورد بسیار متفاوت اتحادیه اروپا با پناهجویان اوکراینی در قیاس با برخورد آن با پناهجویان خاورمیانه، نمودی از این واقعیت است.